Cukrzyca (diabetes mellitus) jest przewlekłą chorobą, której przyczyną jest zaburzenie wydzielania insuliny. Niedobór insuliny prowadzi do zaburzeń w zakresie wykorzystania glukozy przez komórki organizmu, co powoduje zwiększenie stężenia glukozy we krwi (hiperglikemię) oraz wydalanie glukozy wraz z moczem. Cukrzyca charakteryzuje się także zaburzeniami metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek.
Według "Zaleceń klinicznych dotyczących postępowania u chorych na cukrzycę 2012" cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.
U ludzi młodych cukrzyca spowodowana jest zniszczeniem lub niewydolnością komórek trzustki, odpowiedzialnych za produkcję i wydzielanie insuliny. Ten rodzaj cukrzycy nazywany jest cukrzycą insulinozależną, typu 1 lub cukrzycą wieku młodzieńczego.
U ludzi starszych, na ogół otyłych i z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycę wywołuje oporność na działanie insuliny. Ten rodzaj cukrzycy nazywany jest typem 2 i wymaga ciągłego przyjmowania odpowiednich leków doustnych. Często, z czasem, potrzebne jest także przejście na zastrzyki z insuliną.
Cukrzyca nieleczona lub niewłaściwie leczona jest jedną z głównych bezpośrednich i pośrednich przyczyn inwalidztwa oraz wczesnej umieralności. Długotrwały wpływ hiperglikemii jest przyczyną przewlekłych powikłań cukrzycy.
Cukrzyca występuje u wszystkich ras ludzkich, a także u zwierząt. Pierwsze wzmianki o cukrzycy pojawiły się już w 1550 roku p.n.e. na hieroglifach egipskich. Opisywały one objawy cukrzycy typu 2. Pierwszy kliniczny opis tej jednostki chorobowej podał grecki lekarz Arteus z Kapadocji (30-90 n.e.).
"Diabetes" z łacińskiego oznacza "płynący", a "mellitus" - "słodki jak miód". Tłumacząc więc "diabetes mellitus", otrzymamy "słodkie przeciekanie". Nazwa tej choroby jest związana z fenomenem wydzielania nadmiaru cukru z moczem. Był to pierwszy objaw, na podstawie którego zaczęto rozpoznawać cukrzycę. Początkowo nie znano bowiem jej przyczyn.
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), w 1985 r. było na świecie 30 mln diabetyków, zaś w 1998 roku już 140 mln. Szacuje się, że obecnie choruje ok. 366,2 milionów ludzi na całym świecie (dane z 2011 roku). Przewiduje się, że do 2030 roku liczba ta wyniesie 551,8 milionów ludzi na całym świecie.
Obecnie na cukrzycę cierpi w Polsce ponad 3,1 miliona Polaków (10,6% dorosłej populacji). W ostatnim dziesięcioleciu liczba chorych z rozpoznaną cukrzycą wzrosła dwukrotnie. W okresie od 2005 do 2025 roku zachorowalność na cukrzycę typu 1 u dzieci w Polsce zwiększy się czterokrotnie.
U ponad 30% z nich choroba wciąż pozostaje nierozpoznana. Szacuje się, że ok. 1 mln chorych w Polsce w ogóle nie wie o swojej chorobie. 60% Polaków, u których ryzyko zachorowania na cukrzycę jest wysokie, nie wie lub nie sądzi, że może zachorować. Pacjenci zgłaszają się do lekarza, gdy jest ona już bardzo zaawansowana. Szacuje się, że w 2011 roku około 30 tys. osób zmarło z powodu powikłań cukrzycy.
Objawy wskazujące na możliwość rozwoju cukrzycy:
- Zmniejszenie masy ciała - Glukoza krążąca we krwi często jest wydalana przez nerki z moczem, nie przechodzi do wnętrza komórek. Komórki muszą szukać innego źródła energii, którym jest tkanka tłuszczowa. W konsekwencji następuje zdecydowany, niespodziewany ubytek masy ciała w bardzo krótkim czasie.
- Wielomocz - obecność cukru w moczu powoduje przyklejanie się wody, co przejawia się dużą ilością oddawanego moczu.
- Wzmożone pragnienie - ponieważ oddajesz często dużo moczu, więc odczuwasz wzmożone pragnienie.
- Zwiększone łaknienie.
- Ogólne osłabienie.
- Pojawienie się zmian ropnych na skórze oraz stanów zapalnych narządów moczowo-płciowych.
- Świąd skóry.
- Cukier w moczu - cukier pojawia się w moczu, gdy cukier we krwi przekroczy granicę progu nerkowego, czyli ok. 160 mg% (8,9 mmol/l).
